HPA; Hipotalamus - Hipofiz - Adrenal eksen anlamına gelir.

Hipotalamus ve Hipofiz bezleri beynimizde bulunan ve vücudumuzun işleyişini kontrol eden hormonları üreten salgı bezleridir.

Adrenal bezler diğer isimleriyle sürrenal (böbrek üstü) bezleri anatomik olarak böbreklerimizin üstünde bulunurlar.

Bu üç bez; stresi, ruh halini, metabolizmayı, enerji üretimini ve bağışıklık sistemini düzenlemek için birlikte çalışırlar.

Stres, hepimizin günlük yaşam şartları içinde maruz kaldığımız fiziksel, zihinsel ve ruhsal sebeplere bağlı olabilir. Kilit nokta, normalde kısa süreli olması gereken stresin kronikleşmesidir. Kısa süreli stresler, vücuda zarar vermez, bizi korumak için vücudun verdiği tepkilerdir.

Kronik stres çoğu zaman günlük yaşamımızda fark bile etmediğimiz; iş hayatımız, kronik hasta bakımını üstlenme, eşiniz tarafından devamlı mobinge maruz kalıyor olmanız gibi sebepler olabilir.

Peki bu durum nasıl gerçekleşiyor?

Devam eden kronik strese maruz kalmak böbrek üstü bezlerinden kortizol hormonu salınmasına sebep olur. Kortizol bir stres hormonudur. Eğer stres durumu kısa süreli olur ve biterse; kortizol hormonu salınımı durur. Fakat sürekli bir stres durumu varsa; HPA ekseninden devamlı bir stres uyarısı olacağından böbrek üstü bezlerinden devamlı kortizol salgılanır, bu evrede kortizol değerleri yüksektir. Bir süre sonra HPA ekseni düzeninde bozulma, böbrek üstü bezlerinde ki yorgunluk nedeniyle kortizol salınımı giderek azalır. Kortizolün azalması ve vücudun artık bu duruma da tepki vermemesi durumu ‘Tükenmişlik Sendromu’ olarak tanımladığımız son evredir.  

HPA eksenini bozan sebepler nelerdir?

Kronik hastalıklar

Post travmatik stres bozukluğu

Sirkadiyen ritm bozuklukları

Toksin ve ağır metallere maruz kalma

Enfeksiyonlar

Sevilen birinin kaybı

Kötü beslenme

Adrenal yorgunluk belirtileri nelerdir?

Bitkinlik, yorgunluk

Uykusuzluk

İyi bir gece uykusundan sonra tazelenmemiş olarak uyanmak

Beyin sisi

Kilo alımı ve kilo vermede zorluk

Zayıf bellek

Kas ağrıları ve eklem ağrıları

Küçük efordan sonra kolayca yorulmak

Stresle başa çıkma kapasitesinde azalma

Endişe ve depresyon

Sinirlilik

Düşük libido

Zayıf bağışıklık ve sık enfeksiyonlar

Kafein, şeker ve karbonhidrat isteği

Adrenal yorgunluk - HPA eksenini nasıl düzeltiriz?

1. Sebep olan faktörler belirlenmeli
2. Bu faktörlere çözüm üretilmeli
3. Örneğin; stres kaynakları var ise ya da geçmişte yaşanılan travmalar var ise bunlarla nasıl baş edilebilir? Ya tamamen ortadan kaldırmak ya da bu stresle başa çıkma yöntemleri geliştirmek gibi.
4. HPA eksenini bozan yaşam tarzı düzenlenmeli; gıdalar, uyku saatleri, kafein, alkol gibi içeceklerin alımını düzenlemek
5. Stresle baş edebilmek ya da travmatik olaylar var ise bunun için mutlaka HRV biofeedback ya da bilişsel davranışçı terapi gibi terapiler almak
6. Kronik hastalıklar var ise bunların kök sebeplerinin belirlenerek bunlara çözüm yolu bulmaya çalışmak
7. Meditasyon, nefes egzersizleri, yoga gibi egzersizler ile vücut da ki parasempatik aktiviteyi destekleyerek HPA eksenine destek olmak
8. Doktorunuzun muayeneniz sonrasında uygun gördüğü takdirde size önereceği adaptojen özellikli destekler kullanılarak HPA eksenin de ki hormon salınımınız kontrol altına alınabilir.